ایمنی سیم بکسل

ایمنی سیم بکسل Safty of wire rope

تهیه وتنظیم :امید آمحمدی

سیم بکسل به عنوان وسیله ای قابل انعطاف در دستگاه های بالا بر جرثقيل و در مکانیزم ها ودر صعودهای ویافراتا تراورس ها پاندوله ها وابزارهای سنگ نوردی بکار می رود. از جمله مزایای آن نسبت به سایر وسایل مشابه مثل زنجیر ، سبک بودن واطمینان کار با آن است. سیم بکسل عملا در موقع کار تحت شرایط نامناسب بطور آنی قطع نمی شود بلکه به علت تشکیل شدن از تعداد زیادی سیم در اثر فرسوده شدن ، اول سیم های خارجی قطع می شود که این خود اعلام خطری است که به محض مشاهده باید نسبت به تعویض ویا از رده خارج کردن آن ابزار اقدام نمود. سیم بکسل ها از سیم های فولادی با مقاوت کششی حدودkg/mm 125-130 ساخته شده اند. سیم بکسل های مورد استفاده در محیط های خشک از سیم بدون روپوش تشکیل شده ودر صورتیکه در محیط مرطوب مورد استفاده قرار گیرد ،آنرا گالوانیزه می نمایند که در زمان گالوانیزه به دلیل عملیات حرارتی انجام شده سیم بکسل 10% مقاومت کششی خود را از دست می دهد.

سیم بکسل ها توسط ماشینهای مخصوص بافته می شوند، بدین طریق که اولا سیمها به وسیله لایه های سیمی پیچیده شده و بعد لایه های سیمی بصورت بکسل در می آید. این دوعمل همزمان یا در دو مرحله انجام می گیرد. لایه های سیمی روی لایه های داخلی که از جنس فیبر ، آزبست ، پلاستیک ویا سیم هایی با فولاد نرمتر تشکیل شده است پیچیده می شود.

1- سیم بکسل ها از نظر بافت تاب یا پیچ مغزی گام ، تعداد رشته و کلاف به شرح ذیل می باشند:

1-1 از نظر تاب :

1)سیم بکسل یک طرفه : تاب کلاف وتاب رشته ها هر دو در یک جهت تابیده شده باشد آنرا سیم بکسل یک طرفه می نامند.

2)سیم بکسل دو طرفه با صلیبی : اگر طرف تاب کلاف وتاب رشته ها عکس یکدیگر باشد، سیم بکسل صلیبی نامیده می شود.

3) یسم بکسل ترکیبی : اگر تاب کلاف ها و رشته ها عکس یکدیگر باشند وکلاف یک در میان به راست وچپ رشته ها تابیده شود ،ترکیبی نام دارد.

1-2 از نظر بافت :

سیم بکسل از نظر بافت بر اساس جهت بافت کلاف نامگذاری می شوند. اگر جهت کلاف ها از چپ به راست تابیده باشد، با علامت Z روی سیم بکسل نشان داده می شود وآن را راست باف گویند.

اگرجهت کلاف ها از راست به چپ تابیده باشد،با علامت S روی سیم بکسل نشان داده می شود وآن را چپ باف گویند.

سیم بکسل صلیبی یا دوطرفه نیروی کششی را بهتر تحمل می کنند باید توجه شود از سیم بکسل های یکطرفه جهت بلند کردن بار نباید استفاده شود.

1-3پیچ سیم بکسل ها:

1) با پیچ معمولی یا یکنواخت: در این نوع جهت پیچیده شدن سیم ها در لایه های سیمی ، خلاف جهت پیچیدن لایه های سیمی در سیم بکسل است.

2) با پیچ لانگ: در این نوع جهت پیچیده شدن سیم ها در لایه های سیمی ، درجهت پیچیدن لایه های سیمی در سیم بکسل است.

هرکدام از این دو نوع دو فرم مختلف دارد ، راست پیچ و چپ پیچ در راست پیچ ، لایه هادر جهت عقربه ساعت پیچیده ودر چپ پیچ خلاف آن پیچیده می شود.

انتخاب سیم بکسل با پیچ معمولی یا لانگ بستگی به نوی کار سیم بکسل و راست پیچ و چپ پیچ بستگی به نوع پیچیدن سیم بکسل در هنگام کار کردن دارد.

ویژگی های سیم بکسل با پیچ معمولی:

1) دفرمه نمی شود و ساختمان آن ثابت است.

2) در مقابل لهیدگی مقاومت زیادی دارد.

3) تحت بار تاب نمی خورد.

4) جابجایی، باز وبستن آن آسان است.

5) پیچ های کوچک که ایجاد خرابی می شود در آن کمتر اتفاق می افتد.

ویژگی های سیم بکسل با پیچ لانگ:

1)پیچ های کوچک در آن بیشتر ایجاد می شود.

2)جابجایی، باز وبستن آن آسان است.

3) در مقابل لهیدگی مقاومت کمی دارد.

4)در صورتیکه و سر آن گیر نباشد دفرمه می شود وبرای جاهایی که دو سر یا یک سر آن باید آزاد باشد مناسب نیست.

5)مقاومت در مقابل سایش بالایی دارد.

1-4 انواع سیم بکسل از نظر مغزی:

لایه داخلی در مرکز سیم بکسل برای نگهداری لایه اصلی است تا ضمن کار و حرکت که لایه ها تحت کشش و خمش قرار می گیرد فرم خود را از دست ندهند. دو نوع لایه داخلی در آنها استفاده می شود:

1- لایه داخلی فیبری کنفی f.c ،کنف یا پلی پروپیلن یا آزبست

2- لایه داخلی فولادی s.c

لایه داخلی فیبری کنفی یا (fiber main core )

این نوع لایه ازفیبر مصنوعی از درختان مانیلا و آزبست و پلی پروپیلن تشکیل و فیبر قبل از قرار گرفتن داخل سیم بکسل باید به روغن آغشته گردد تا ضمن اینکه از زنگ زدن جلوگیری کند و باعث لغزش لایه های سیمی روی لایه داخلی هنگام کار شود. قابلیت انعطاف آن زیاد است ، این نوع در هنگامی که حرارت محیط کار زیاد وسیم تحت بار مورد لهیدگی قرارمی گیرد قابل استفاده نیست.

آزبست وپلی پروپیلن که از پنبه تحت عملیات مختلف ساخته می شود ، بهتر و مقاوم تر از فیبر است. سیم بکسل مغزی کنفی را در کارخانه داخل حوضچه مخصوص پر از روغن به مدت 2-3 ساعت در 100-80 درجه سانتی گراد حرارت می دهند تا روغن رقیق گردیده وکنف خاصیت روغن پذیری داشته باشد. در هنگام کار سیم تحت کشش مقداری روغن در اثر فشار از مغزی کنف خارج وتمام رشته های سیم بکسل سرویس می شوند همین امر باعث طولانی شدن عمر سیم بکسل می گردد.

لایه های داخلی فولادی یا ( wire main core )

این نوع لایه از یک سیم یا چند سیم نظیر سایر لایه های سیمی ودر بعضی موارد با ساختمان پیچیده تر از سایر لایه ها تشکیل شده است. معمولا از 19 سیم تشکیل واغلب سیم بکسل ها با قطر کمتر دارای این نوع لایه داخلی می باشند. از آنجایی که در مواردی از مصرف ، قدرت واستحکام بیش از هر عاملی مد نظر می باشد از این نوع استفاده می گردد.

در بکسلها قطر پایین معمولا یک کلاف بافته می شود اما در بکسل های قطر بالا خود یک بکسل مستقل می باشد که در مرکز بکسل قرارمی گیرد و عمده ترین خواص آن این است که برای کلاف های بیرونی حفاظت بیشتری را ایجاد کرده و ضمن کار باعث دفرمه شدن سیم نشود و توضیع بهتری از نیرو کششی را در هر یک از کلاف ها ایجاد نماید.

لایه های داخلی مستقل ( Independent wire rope core )

سیم با لایه مستقل از هفت لایه سیمی (7*7)تشکیل گردیده است. بکسل ها با لایه مستقل برای کارهای سنگین و مقاوم در بربر لهیدگی و مچاله شده بکار می روند. دو نوع سیم بکسل با لایه فولادی داخلی و مستقل در محیط های کار گرم مناسب هستند و مقاومت سیم بکسل 5/7 % زیادتر می کند.

1-5 گام سیم بکسل

گردش یک کلاف سیم بکسل به دور هسته مرکزی سیم را گام گویند طول گام بستگی به تعداد کلاف و قطر سیم بکسل داردو بنابراین هر سیم بکسل دارای گام مخصوص به خود می باشد. دانستن گام سیم بکسل جهت تعیین خرابی سیم بکسل ، خصوصا در حد پارگی سیم لازم است.

1-6سیم بکسل از نظر تعداد رشته وکلاف

ساختمان سیم بکسل تشکیل شده از تعدادی رشته سیم به قطر های مختلف که جهت موافق حرکت عقربه ساعت بهم تابیده شود، از تابیدن رشته ها کلاف بوجود می آید بنابراین در سیم بکسل 6*19+1FC عدد 19 تعداد نخ یا رشته های سیم بکسل می باشد که در هرکلاف بهم تابیده است. عدد 6 تعداد کلاف های سیم بکسل است. یعنی 6 کلاف و هر کلاف 19 سیم فولادی و یک عدد مغزی سیم بکسل و علامت اختصاری FC نوع مغزی می باشد.

2- تعریف نهایت استقامت سیم بکسل

نهایت استقامت سیم بکسل یک ذخیره نیروی اضافی دارد که به نام ضریب ذخیره استقامت می باشد، نهایت استقامت فولاد در هر میلیمتر مربع در حدود 130-250 kg می باشد.

علت انتخاب این ضریب عبارت است از:

1- وجود ظربه ناشی از بار

2- خراب شده شدن تدریجی بکسل ضمن کارکردن

3- اطمینان بیشتر در مقابل سایش و سایر خستگی ها

4- جلوگیری از پارگی در صورت وارد آمدن بار زیاد ( تا 25% بیشتر از بار مجاز )

3- خرابی سیم بکسل

1- پارگی : در اثر کشش بیش از حد یا سایدگی ، رشته های سیم پاره می شود. اگر در طول یک گام سیم پارگی بیش از 10% باشد سیم بکسل دیگر قابل استفاده نیست. به طور مثال بکسل 6*19+1F.C که تعداد رشته های آن 114 عدد می باشد ، اگر 12عدد سیم در طول یک گام پاره شده باشد سیم بکسل باید تعویض گردد.

2- ساییدگی : دراثر اصطکاک سیم با عوامل خارجی اگر از 40% قطر بیشتر باشد باید آن را تعویض نمود.

3- زنگ زدگی : سیم بکسل اگر در هوای مرطوب کار کند یا با آب تماس داشته باشد دچار زنگ زدگی می گردد در اینصورت باید محل زنگ زدگی را تمیز نمود و قطر سیم را اندازه گرفت، در صورتیکه در اثر زنگ زدگی 40% از قطر سیم خورده شده باشد سیم باید تعویض گردد.

4- لهیدگی : دفرمه شدن که منجر به باز شدن پیچ سیم بکسل می گردد ودیگر قابل استفاده نیست .

4-حلقه کردن و اتصال دو سر سیم بکسل

1-بافتن

2-پرس کردن با بوش

3-کرپی بستن

بافتن: سر سیم بکسل بصورت مشبک از هم باز شده وسپس دم گیره بسته می شود سرهای مشبک شده را پس از به حلقه درآمدن ،سر سیم را رشته به رشته توسط سمبه و چکش و گاز انبر در سیم اصلی می بافند. هر رشته از سیم بکسل باید حتما سه مرتبه بافته شودطول بافت نباید از 25-20 برابر قطر سیم بکسل کمتر باشد. طول بافت سیم بکسل با قطر 15 میلینتر باید 300-375 میلیمتر باشد سیم بکسل از نقطه گلوی حلقه آن تا آخرین نقطه بافت نباید کمتر از 50 سانتیمتر باشد.از قطر 27 میلیمتر به بالا 75 سانتیمتر طول بافت لازم است.

پرس: سر سیم بکسل داخل بوش متناسب با ظرفیت سیم و مناسب با قطر سیم قرار می گیرد،سپس سر سیم رابصورت حلقه در آورده وسر کوتاه سیم را داخل بوش کنار سر اصلی قرارمی دهند وآن راپرس می نمایند.روی پرس باید ظرفیت سیم توسط شماره حک شود.

کرپی : در برخی از کارگاه ها از سیم بکسل استفاده می شود که توسط کرپی به هم متصل گردیده اند. اگر کرپی ها درست وبه طریقه استاندارد بسته نشود نه تنها قدرت بار را ندارند بلکه خطر ترکیدن وشکستن کرپی ها وجود دارد. کرپی ها اگر درست بسته شوند 80-75 % تحمل بار رادارند.

شرایط کرپی بستن :

1- قطر سیم بکسل با شماره کرپی ها که همان قطر کرپی است یکی باشد.

2- تمامی کرپی ها در یک جهت بسته شوند.

3- کرپی ها باید طوری قرارگیرد که Uکرپی طرف سر کوتاه تر سیم باشدو

4- تعدادکرپی ها بستگی به قطر سیم بکسل دارد،تاقطر 15 میلیمتر 3عدد کرپی واز 15 میلیمتر به بالا هر 5 میلیمتر یک کرپی اضافه شود.

5- فاصله کرپی ها همه مساوی وفاصله هر کرپی با کرپی بعدی به اندازه 6 برابر قطر سیم بکسل باشد.

6- مهره کرپی در موقع سفت نمودن باید به اندازه 3/1قطر اولیه سیم بکسل محکم وسفت گردد.

تمامی وسایل تحمل بار باید با 25% اضافه تر از نیروی کششی آن تست و آزمایش شوند.